Tengere pantserjuffer

Beschrijving van de tengere pantserjuffer

Leefgebied

Mondiaal

De tengere pantserjuffer komt oostelijk voor tot in Mongolië en zuidelijk tot in Noord-Afrika.

Europa

De tengere pantserjuffer komt in bijna heel Europa voor en heeft twee ondersoorten. De ondersoort L. v. virens komt voor in het zuiden van het verspreidingsgebied in Spanje, Zuid-Frankrijk, Sardinië en Noord-Afrika. De ondersoort L. v. vestalis komt voor in het noorden in Noord-Frankrijk, Italië en in heel Centraal-Europa.

De soort komt niet voor in het Verenigd Koninkrijk en in Scandinavië alleen in het zuiden.

Nederland

In Nederland komt de tengere pantserjuffer vooral in de oostelijke helft van het land voor. Ook wordt deze soort regelmatig in de duinen en op enkele Waddeneilanden waargenomen.

Habitat

De tengere pantserjuffer komt voor bij stilstaand, voedselarm water met overvloedige vegetatie en weinig schaduw bij meren, vijvers, sloten en moerassen.

Het is in Nederland een typische soort van heidevennen en licht verstoord hoogveen, waarin verlandingsvegetaties voorkomen in meso- en eutroof water. De tengere pantserjuffer ontbreekt in zeer zure en oligotrofe wateren zoals ongestoorde hoogveenplassen.

De larven leven in de oeverzone tussen water- en oeverplanten.

Herkenning

De tengere pantserjuffer is 30 tot 39 mm lang met een spanwijdte van 35 tot 40 mm en lijkt erg op de andere soorten uit het geslacht pantserjuffers.

Het lichaam is metaalachtig groen tot bronskleurig en in rust worden de vleugels van het lichaam af gehouden. Het onderste deel van de thorax is lichtblauw.

Er zit een scherpe kleurscheiding aan de achterkant van de kop. Deze is aan de bovenkant donkerder, terwijl het onderste deel van de kop lichtgeel is.

De gele schoudernaadstreep is ononderbroken en reikt bijna tot de basis van de voorvleugel.

De pterostigma’s zijn lichtbruin met een witte rand aan de zijkant en de achterlijfaanhangsels zijn licht tot geelachtig.

De blauwachtige wasachtige laag op de basis van het achterlijf en het iets verdikte uiteinde van het achterlijf van de mannetjes is minder uitgesproken dan bij andere pantserjuffer soorten en kan zelfs volledig afwezig zijn.

Bij de mannetjes zijn de bovenste achterlijfaanhangsels lang en tangvormig, de onderste kort en recht.

De vrouwtjes hebben een relatief kleine legboor die niet voorbij het laatste achterlijfssegment uitsteekt.

Larve

De larven zijn 22-26 mm lang, waarvan de procten 6-7 mm lang zijn. De procten hebben een afgerond uiteinde en meestal een vrij grove bandering die in het midden vaak lichter is dan aan het uiteinde.

Ze hebben een gesteeld vangmasker met een lange dunne hals.

Voedsel

De larven jagen onder meer op watervlooien, kreeftjes, muggenlarven en andere kleine ongewervelden.

De imago’s eten voornamelijk kleine insecten zoals muggen, vliegen en andere kleine ongewervelden. Ze vangen hun prooi in de lucht.

Weetjes

• De tengere pantserjuffer is de kleinste en slankste pantserjuffer.
• De larvehuidjes zijn variabel van kleur en zijn te vinden op waterplanten in de oeverzone, maximaal enkele decimeters hoog.

Gedrag

Net als andere pantserjuffers is de soort vaak te vinden in kniehoge vegetatie van bijvoorbeeld pijpenstrootje of pitrus op een hoogte van 50 tot 80 cm. Daar vindt ook de paring plaats. Imago’s foerageren ook op open, droge heide.

Mobiliteit

De tengere pantserjuffer is, net als andere pantserjuffers, waarschijnlijk een mobiele soort.

Vliegtijd

De vliegtijd loopt van eind juni tot eind oktober met de hoogste dichtheid van midden juli tot en met half september.

Levenscyclus

Eitjes

De eitjes worden boven de waterspiegel afgezet op moeras- en oeverplanten, zowel in levend als in dood materiaal, zoals zegge pitrus.

Het vrouwtje prikt met haar legboor gaatjes in de planten waarin de 0.5 mm lange eitjes worden gelegd.

De eitjes maken een periode van snelle ontwikkeling door en gaan dan in diapauze. Ze overwinteren als ontwikkelde eitjes.

Larven

De larven komen in het voorjaar tevoorschijn en ontwikkelen zich heel snel. De larvale fase duurt enkele maanden. Het uitsluipen vindt plaats in de periode van eind juni tot in augustus.

Predatie

Predatoren van de larven van de tengere pantserjuffer zijn vogels, kikkers, vissen en grotere insecten die op de larven jagen.

De imago’s worden gegeten door vogels, vleermuizen, spinnen en andere insectenetende dieren.

Bedreiging

Sterke vermesting en verzuring hebben in het verleden voor een afname gezorgd, waardoor de soort op de Rode Lijst terechtkwam. Zeer voedselarme vennen die enigszins met meststoffen worden verrijkt, zijn juist geschikt voor de tengere pantserjuffer.

De soort wordt de laatste jaren mogelijk minder kritisch, vanwege de klimaatopwarming. Bovendien is de verzurende depositie aanzienlijk afgenomen.

Sinds 2015 komt de soort niet meer voor op de Nederlandse Rode Lijst van libellen.

Bescherming

In Nederland en België wordt de tengere pantserjuffer, net als veel andere libellensoorten, indirect beschermd door verschillende wetten en regelgeving zoals de Natuurbeschermingswet en de Europese habitatrichtlijn.

Bronnen

• Tengere pantserjuffer. (2022, juli 22). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 18:33, oktober 29, 2024 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tengere_pantserjuffer&oldid=62487818.
• Vlinderstichting, 2024 De Vlinderstichting | Libel: tengere pantserjuffer / Lestes virens Geraadpleegd op 29 oktober 2024
• NDFF Verspreidingsatlas Libellen, Tengere pantserjuffer, 29 oktober 2024, NDFF Verspreidingsatlas | Lestes virens – Tengere pantserjuffer.
• Seite „Kleine Binsenjungfer“. In: Wikipedia – Die freie Enzyklopädie. Bearbeitungsstand: 21. Juli 2024, 14:39 UTC. URL: https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Kleine_Binsenjungfer&oldid=246955683 (Abgerufen: 29. Oktober 2024, 18:33 UTC)
• Wikipedia contributors. (2023, October 26). Lestes virens. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 18:33, October 29, 2024, from https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Lestes_virens&oldid=1182011940