Holenduif

Leefgebied van de holenduif

De holenduif komt voor van Europa tot West-Siberië en in Klein-Azië en Noord-Afrika. Ze kunnen van februari tot november worden waargenomen in bossen en parken in vrijwel heel Europa (behalve IJsland en Noord-Scandinavië). Grote aantallen zijn te vinden in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Spanje, Nederland en België.

De grootste aantallen bevinden zich in het ’traditionele’ agrarische gebied, met verspreid staande boerderijen, akkers en bossen zoals in Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe.

Sinds de jaren 70 van de vorige eeuw is de holenduivenstand in Nederland enorm toegenomen. Aan deze toename lijkt nog geen einde gekomen te zijn. De uitbreiding naar het westen van het land is opmerkelijk.

Habitat

Ze leven in de buurt van oude houten opstanden waar zwarte spechten voorkomen, van wiens verlaten nestgaten ze voor hun voortplanting afhankelijk zijn.

Vogeltrek

Holenduiven zijn standvogels en zwervers, die vooral in de winter in groepen naar voedsel zoeken. De afstanden die ze daarbij afleggen zijn niet erg groot, maar voldoende om voor vermenging te zorgen met soortgenoten uit de omringende landen. Holenduiven uit noordelijke streken zakken af naar onder meer ons land omdat hier gemakkelijker aan voedsel te komen is.

Herkenning

De holenduif is 28-32 cm lang en heeft een spanwijdte van 60-66 cm, ongeveer even groot als een stadsduif maar aanzienlijk kleiner dan een houtduif. Gemiddeld wegen mannetjes 300 gram en vrouwtjes 270 gram.

Het verenkleed is blauwgrijs, zonder witte vlekken op de romp of vleugels. De zijkanten van de nek zijn glanzend groen en de borst is lichtoranje. De vleugels zijn breed zwart omrand en de ogen zijn zwart. De staart is voorzien van een brede zwarte eindband.

Mannetjes en vrouwtjes zien er hetzelfde uit.

Geluid

De roep klinkt ongeveer als “hu ru”.

Weetjes

• Bij duiven geven zowel de vrouwtjes als de mannetjes melk.
• De duivenmelk komt uit de krop. Dat is een verbreding boven in de keel, waar de jongen de melk uitpikken.
• Duivenmelk is eigenlijk geen echte melk, maar meer een prutje dan een vloeistof.

Gedrag

Holenduiven vechten niet snel, ze zijn dan ook erg vreedzaam. Ze communiceren door middel van lichaamstaal en het maken van geluiden.

Ze kunnen goed vliegen en flinke afstanden afleggen wanneer ze aan het foerageren zijn.

Voedsel

Holenduiven eten plantaardig materiaal zoals fruit, zaden, bessen, eikels en delen van planten. Ze foerageren op de grond, vaak in groepen. Ze zijn vaker in graslanden te vinden dan houtduiven.

De jongen krijgen duivenmelk uit de krop van de ouders. Hierdoor hoeven de ouders geen insecten te vangen voor de kuikens.

Voortplanting

Het broedseizoen loopt van maart tot september, maar afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden kunnen ze het hele jaar door broeden. Binnen het eerste levensjaar worden ze geslachtsrijp en in gebieden met een goede nesthabitat en een rijke voedselvoorziening kunnen ze meer dan vijf broedsels per jaar produceren.

Paring

Door te roepen probeert het mannetje een vrouwtje te lokken en om andere mannetjes te waarschuwen. Het roepen bestaat uit een langgerekt “oe-oe-oe“. Dit wordt het “holenkoeren” genoemd. Tijdens het roepen vliegt het mannetje vaak in cirkels rond het vrouwtje.

Het mannetje begint de balts. Hij probeert alles om een vrouwtje te imponeren. Hij zet zijn borst op en spreidt de staartveren. Hierbij buigt hij herhaaldelijk door de knieën waarbij de kop bijna de grond raakt. Hierdoor lijkt hij groter en indrukwekkender. Tijdens het pronken klapt hij ook ritmisch met de snavel.

Vaak biedt het mannetje ook voedsel aan aan het vrouwtje.

Nest

Zoals de naam al suggereert, zijn het holenbroeders. Ze gebruiken holtes in bomen, nestkasten, oude gebouwen en soms konijnenholen. Geregeld broeden ze ook in schuren en uilennestkasten. De nesten zijn niet veel meer dan enkele takjes bij elkaar. Goede broedplekken worden het hele jaar verdedigd.

Broeden

De holenduif heeft jaarlijks twee of drie, soms zelfs vier (of vijf) legsels met meestal 2 witte eieren van gemiddeld 37,9 x 29,0 mm. De broedduur bedraagt 16-17 dagen. De jongen zitten zo’n 24 dagen op het nest.

Uitvliegen

Na 37-40 dagen zijn ze zelfstandig, maar ze komen nog wel terug naar het nest om daar te overnachten.

Predatie

Holenduiven zijn een belangrijke voedselbron voor roofvogels en andere dieren. Voorbeelden van roofvogels die jagen op de duiven zijn uilen en sperwers. Kraaien eksters en kauwen roven de jongen en de eieren. Voorbeelden van zoogdieren die de nesten plunderen zijn marters en wezels.

Bedreiging

De aantallen holenduiven herstellen zich de laatste decennia in flink tempo. De plausibelste verklaring is waarschijnlijk de geleidelijke afschaffing van het gebruik van zaadontsmettingsmiddelen in de landbouw. De toepassing daarvan heeft in het begin van de jaren 60 de populatie een grote klap gegeven.

Volgens de IUCN wordt de totale populatie holenduiven als stabiel beschouwd en zijn ze niet bedreigd.

Bescherming

De holenduif is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn holenduiven beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de holenduif wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Bronnen

• Holenduif. (2023, augustus 2). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 13:14, mei 25, 2024 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Holenduif&oldid=64889326.
• Vogelbescherming, Holenduif, https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/holenduif, geraadpleegd 25 mei 2024.
• Holenduif Columba oenas, Nederlandse soortenregister,  https://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=139443, geraadpleegd 25 mei 2024.
• Seite „Hohltaube“. In: Wikipedia – Die freie Enzyklopädie. Bearbeitungsstand: 17. Mai 2024, 06:55 UTC. URL: https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Hohltaube&oldid=245048383 (Abgerufen: 25. Mai 2024, 13:19 UTC)
• Wikipedia contributors. (2023, June 5). Stock dove. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 13:19, May 25, 2024, from https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Stock_dove&oldid=1158652693