Echte tonderzwam

Verspreiding van de echte tonderzwam

De echte tonderzwam komt wijdverspreid voor in heel Azië, het oosten van Noord-Amerika en in heel Europa. Deze zwam komt ook in Noord- en Zuid-Afrika en op de Canarische Eilanden. 

Habitat

Deze soort groeit zowel op stammen van levende als op dode loofbomen. In de noordelijke gebieden komt hij het meest voor op berk en in het zuiden op beuk. In het Middellandse Zeegebied komt hij voor op eik. De soort komt ook voor op esdoorn, kers, hickory, lindeboom, populier, wilg, els, haagbeuk, plataan en zelfs uitzonderlijk op zachthout zoals coniferen.

De optimale temperatuur voor de groei van de soort ligt tussen 27 en 30°C en maximaal 34 tot 38°C. De echte tonderzwam groeit doorgaans alleen, maar soms zijn er meerdere vruchtlichamen te vinden op dezelfde boom.

Beschrijving

De echte tonderzwam is een veel voorkomende, meerjarige, necrotrofe zwam op voornamelijk beuk en berk. De zwam is te herkennen aan zijn hoefvormige, grijs, bruin of zwart gekleurde hoed, die een diameter kan bereiken van wel 50 cm. De hoed is ruw en schubachtig, en heeft vaak concentrische richels. De dikte kan 10 tot 25 bedragen. De onderzijde van de hoed is vlak en heeft kleine, witte poriën.

Het is een zwakteparasiet, wat wil zeggen dat hij voornamelijk parasiteert op verzwakte bomen totdat ze afsterven, waarna hij als saprofyt verder leeft op het dode hout. De zwam dringt het hout binnen en breekt het af door middel van enzymen. Dit proces wordt witrot genoemd. Witrot is een vorm van houtrot die het hout zacht en sponsachtig maakt.

Wanneer de boom omvalt, is de zwam in staat om een nieuw hymenium te produceren dat haaks staat op het oude vruchtlichaam, zodat de sporen loodrecht naar beneden kunnen vallen.

De echte tonderzwam heeft doorgaans brede, concentrische randen, met een stompe en afgeronde rand. Het vruchtvlees is hard en vezelig en heeft een kaneelbruine kleur. Het bovenoppervlak is taai, hobbelig, hard en houtachtig, variërend in kleur, meestal lichtbruin of grijs. De rand is witachtig tijdens perioden van groei. De harde korst is 1 tot 2 mm dik en bedekt het taaie vlees.

De ronde poriën aan de onderkant zijn wit zijn als ze nieuw zijn en bruin naarmate ze ouder zijn. De poriën zijn cirkelvormig en er zijn er 2 à 3 per millimeter. De buisjes zijn 2 tot 7 mm lang en roestbruin van kleur. 

De sporen zijn 15-20 μm bij 5-7 μm groot. De sporenproductie van de echte tonderzwam is in vergelijking tot die van andere zwammensoorten groot, soms worden door een enkel vruchtlichaam elk uur 887 miljoen sporen geproduceerd. De grond rond een groep echte tonderzwammen kan in deze periode wit zien van de gevallen sporen.

Weetjes

• De echte tonderzwam heeft zijn naam deels te danken aan het feit dat zijn vlees vaak wordt gebruikt voor het vervaardigen van tondel.
• Het mycelium veroorzaakt witrot en tast zo het hout van loofbomen aan.
• De echte tonderzwam is een belangrijke voedselbron voor veel dieren, waaronder kevers, spechten en muizen.
• Deze wam werd vroeger ook gebruikt als medicijn, onder andere om wonden te helen en bloedingen te stoppen.
• De kleur en grootte van het vruchtlichaam kunnen variëren, afhankelijk van waar het exemplaar groeit. Er zijn zilverwitte, grijsachtige en bijna zwarte exemplaren bekend. 

Bronnen

• NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, 18 november 2023, https://www.verspreidingsatlas.nl/0316010
• Echte tonderzwam. (2023, november 10). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 12:57, november 18, 2023 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Echte_tonderzwam&oldid=66282171.
• Seite „Zunderschwamm“. In: Wikipedia – Die freie Enzyklopädie. Bearbeitungsstand: 27. September 2023, 10:41 UTC. URL: https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Zunderschwamm&oldid=237676085 (Abgerufen: 18. November 2023, 12:57 UTC)
• Wikipedia contributors. (2023, October 25). Fomes fomentarius. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 12:57, November 18, 2023, from https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Fomes_fomentarius&oldid=1181857347