Blauwe reiger

Leefgebied van de blauwe reiger

De blauwe reiger komt voor in de mildere en zuidelijke regio’s van Europa en Azië, evenals in heel Zuid-Afrika, met uitzondering van de zuidelijke kust van Namibië. Binnen dit grote verspreidingsgebied ontbreken ze alleen in de toendra’s, woestijnen, steppen en hoge bergen.

In Midden-Europa is het een veel voorkomende broedvogel. De grootste aantallen zijn te vinden in waterrijke laaglandgebieden. In Zwitserland liggen de hoogste broedplaatsen op een hoogte van 900 tot 1230 meter en in Duitsland tussen 800 en 1060 meter.

Nederland

De blauwe reiger komt in geheel Nederland voor, ook in stedelijk gebied. Ze komen het meest voor in Holland en Friesland. Hier broedt 60 tot 70% van de blauwe reigers. 

Habitat

De habitat bestaat uit vochtige weiden, sloten, meren, rivieren, plassen en de (Wadden-)zeekust. De blauwe reiger broedt in bomen, soms in rietvelden en is tegenwoordig ook te vinden in stedelijke gebieden.

Herkenning

Staand op zijn hoge poten is de blauwe reiger niet moeilijk te herkennen. De naam ‘blauwe’ is misschien wat teleurstellend; de vogels zijn vooral grijs. Een blauwe reiger, vooral een jonge vogel, kan er verfomfaaid uitzien. Maar aan het begin van het broedseizoen is een volwassen vogel prachtig om te zien.

Het is een grote vogel met een lengte van 90-98 centimeter en een gewicht van ongeveer 2 kg. Mannetjes en vrouwtjes zien er hetzelfde uit. De bovenkant, de vleugels en de staart zijn grijs. De vleugeluiteinden zijn zwart. 

De kop is wit met een zwarte band door het oog, die doorloopt in een kuif. Ook de hals heeft een witte kleur maar is voorzien van lengtestrepen aan de voorzijde. De buikzijde is grotendeels lichtgrijs van kleur. De kop is voorzien van een gele, dolkvormige snavel die in de broedtijd soms roodachtig kleurt. De poten zijn lang en bruin van kleur.

Geluid

Blauwe reigers produceren een harde, verdragende roep, zowel in vlucht tijdens de trek, als in een kolonie. In het vroege voorjaar laat het mannetje op het nest, ook ’s nachts, een luide baltsroep horen. In kolonies laten zowel jonge als volwassen vogels een divers gekekker en gekrijs horen.

Voortbeweging

De vlucht is matig snel met langzame, zware en diepe vleugelslagen en een ingetrokken nek. De poten steken in vlucht duidelijk achter het lichaam uit.

Weetjes

• Blauwe reigers zijn vorstgevoelig. Na strenge winters daalt de populatie waarna in de jaren daarna weer een langzaam herstel optreedt.
• De nesten worden soms door een roofvogel gekraakt.
• In de grassteppen van Midden-Azië jagen blauwe reigers op grondeekhoorns, sprinkhanen en slangen.

Voedsel

De blauwe reiger eet alles wat hij in ondiep zoet, brak en zelfs zout water kan vinden zoals kleine en grotere vissoorten, rivierkreeft, salamanders en kikkers. In grasland jaagt hij op muizen, kikkers en sprinkhanen, kleine vogels en wormen.

Ze eten ook mollen en muizen. In de bebouwde kom zoeken en krijgen ze ook menselijk eten.

Gedrag

De blauwe reiger is een waadvogel, die voorzichtig door ondiep water schrijdt of doodstil wacht op een naderende prooi. Hij heeft een voorkeur voor een waterdiepte van 20 tot 40 cm. Als hij een prooi waarneemt schiet de kop met de lange snavel razendsnel vooruit. Bijzonder is dat hij daarbij blijkbaar precies met de breking van het licht op het grensvlak van lucht en water rekening houdt.

De vogel is een veel geziene soort in ondiepe plekken van stadssingels en poldersloten en in weilanden. Hij wordt vliegend gezien langs grachten, beken en bij meren

De broedkolonies bevinden zich midden in de stad in hoge bomen of juist in volstrekt afgelegen bospercelen.

De blauwe reiger zoekt in stedelijke gebieden regelmatig de rand van tuinvijvers op, waarin vissen rondzwemmen. Door liefhebbers van goudvissen of koi wordt de reiger dan ook beschouwd als een plaagsoort en wordt hij zo veel mogelijk geweerd.

In strenge winters hebben de blauwe reigers het zichtbaar moeilijk. Een blauwe reiger wordt gemiddeld 5 jaar oud

Vogeltrek

Vorst is een probleem voor blauwe reigers. Veel reigers trekken daarom in de winter weg. Voor een deel naar Engeland, maar ook zuidelijk naar Frankrijk. Vogels uit Scandinavië en Duitsland nemen hun plek in. Er zijn blauwe reigers uit onze streken aangetroffen in Centraal-Afrika.

Een aanzienlijk deel van de blauwe reigers blijft echter in de winter in Nederland en zwerft dan, indien nodig, rond naar een plek met voldoende voedsel. Soms is dat een plek waar (iets verwarmd) industriewater wordt geloosd, of waar een groep eenden een wak openhoudt. In een periode met stevige vorst kun je groepen blauwe reigers in een weiland zien staan, in afwachting van invallende dooi. Als de vorst dan aanhoudt, sterven veel van de vogels die deze strategie verkiezen boven wegtrekken.

Voortplanting

Blauwe reigers broeden van februari tot juni, meestal in slordige kolonies in bomen, maar ze broeden ook steeds vaker solitair. De voorkeur gaat uit naar plekken waar predatoren moeilijk bij komen zoals eilandjes in een vijver of een plas.

Het nest bestaat uit takken welke soms aangevuld wordt met riet en waterplanten. Het vrouwtje maakt het nest, het mannetje voert de bouwmaterialen aan. Het nest wordt vaak meerdere jaren gebruikt.

Het vrouwtje legt meestal 4 tot 6 bleek-blauwgroene eieren, die in 23 tot 28 dagen, zowel door het mannetje als het vrouwtje, vanaf het eerste ei worden uitgebroed. Anderhalve maand later zijn de jongen vliegvlug, al blijven deze vervolgens nog 10 tot 20 dagen op en bij het nest.

Predatie

Volwassen blauwe reigers hebben door hun grootte en krachtige snavels weinig predatoren, maar de eieren en de jongen zijn kwetsbaarder. Volwassen vogels laten het nest meestal niet onbeheerd achter maar ze kunnen weggelokt worden door kraaien of andere vogels.

Bedreiging

Na de Tweede Wereldoorlog waren blauwe reigers vogelvrij en werden flink vervolgd. Minder voedsel door vervuild water en strenge winters leidden tot een dieptepunt van 3500 broedparen in 1963. Sindsdien is, door bescherming en verbetering van de kwaliteit van het water, het aantal blauwe reigers weer toegenomen, tot omstreeks 1990 de toename tot een halt kwam. Strenge winters kunnen een flinke impact hebben wat kan leiden tot 30% minder broedparen. Na een reeks milde winters begint de stand daarna weer te herstellen.

Bescherming

De blauwe reiger is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn blauwe reigers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de blauwe reiger is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.

Bronnen

• Blauwe reiger. (2023, augustus 11). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 11:07, augustus 18, 2023 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Blauwe_reiger&oldid=65088017.
• Blauwe reiger, https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/blauwe-reiger, geraadpleegd 19 augustus 2023.
• Blauwe reiger. (2023, augustus 11). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 13:34, augustus 19, 2023 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Blauwe_reiger&oldid=65088017.