Vleeskleurige orchis

Beschrijving van de vleeskleurige orchis

De vleeskleurige orchis is een meerjarige kruidachtige plant die 20 tot 60 cm hoog wordt. De Midden-Europese bloeiperiode van de vleeskleurige orchidee loopt van begin tot half mei en eindigt half juni.

Stengels

De stengel is sterk maar hol en kan gemakkelijk samengedrukt worden. Bovenaan is de stengel hoekig van vorm.

Bladeren

De drie tot zes lichtgroene bladeren hebben meestal geen vlekken. Ze zijn stijf en bijna rechtopstaand en zelden teruggebogen. De bladeren zijn langwerpig en lancetvormig met vaak een kapvormige top en tot 20 cm lang en 3 cm breed. Vaak staan ze in twee rijen. De onderste bladeren zijn het breedst en minstens zo lang als de bloemen en vaak krom.

Bloemen

De bloeiwijze is 5 tot 12 cm lang. De schutbladen zijn langer dan de bloemen. De bloemen zijn donkerpaars, soms vleeskleurig en heel soms wit De kelkbladen zijn steil rechtopstaand, iets minder dan 10 mm lang en ongeveer 3 mm breed. De bloemblaadjes buigen samen en vormen een helm.

De lip is 5 tot 8 mm lang, niet gedeeld of zwak 3-delig en meestal met hele randen. De zijlobben zijn teruggeslagen en daardoor lijkt de lip smal.

De kegelvormige spoor is tot 10 mm lang en omlaag gericht en korter dan het vruchtbeginsel.

Het honingmerk bestaat uit fijne stipjes en lijntjes, die begrensd worden door een fijne, vaak ononderbroken hartvormige lijn. 

Vrucht

De vrucht is een doosvrucht die eenzaadlobbige zaadjes bevat. De zaadjes, die kiemen met één kiemblaadje, zijn zeer klein en licht en worden door de wind verspreid. Ze bevatten zelf geen voedingsstoffen en zijn aangewezen op schimmels waarmee een symbiotische relatie wordt aangegaan.

De plant kan zich echter ook voortplanten door vegetatieve voorplanting via de wortelknollen waaruit nieuwe scheuten worden gevormd.

Knollen

De knollen van de vleeskleurige orchis bestaan uit 2 tot 4 lobben en zijn handvormig. Hierin worden voedingsstoffen opgeslagen waardoor de plant in slechte omstandigheden kan overleven. In het nieuwe groeiseizoen groeit hier weer een nieuwe plant uit.

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van de vleeskleurige orchis strekt zich uit van Europa tot aan het noordwesten van China. In Europa komt de soort in vrijwel alle landen voor en is alleen afwezig in België, IJsland, Griekenland, Moldavië en het Europese deel van Turkije. De soort kwam oorspronkelijk voor in Portugal. In Zwitserland komt deze orchis nog steeds wijdverspreid voor.

De soort is in Nederland vrij zeldzaam op de Waddeneilanden, zeldzaam in de duinen, het Deltagebieden en laagveengebieden en zeer zeldzaam in het overige deel van het land. Vroeger kwam deze soort ook in Limburg voor.

Weetjes

• De vleeskleurige orchis kan slecht tegen zomerse uitdroging van de grond.
• De bloemen zijn tweeslachtig met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen.
• De bloemen produceren geen nectar, maar trekken door de kleur en een aantrekkelijke geur insecten aan zoals vlinders en bijen die zorgen voor de bestuiving.

Ecologie

Bodem

De bodems waarop de vleeskleurige orchissen groeien, zijn voornamelijk zonnige tot half beschaduwde plaatsen op vochtige tot vrij natte, voedselarme, zwak zure tot meestal kalkhoudende grond (zand, leem, zavel en laagveen).

Groeiplaats

Groeiplaatsen van de vleeskleurige orchis zijn vochtige weilanden, duinvalleien, rietlanden en verlande moerassen.

Bedreiging

Als gevolg van ontkalking, verdroging, vermesting, intensivering van de landbouw en verzuring gaat de vleeskleurige orchis achteruit in Nederland.

Bescherming

De vleeskleurige orchis is in verschillende landen wettelijk beschermd zoals in België en Zwitserland. De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van 2000 als vrij zeldzaam en matig afgenomen. In Nederland is de plant vanaf 1 januari 2017 niet meer wettelijk beschermd.

Etymologie

Dactylorhiza is afgeleid van het Oudgriekse dactylus (teen of vinger) en rhiza (wortel). Het slaat op de vingervormige wortelknollen. Incarnata betekent “vleeskleurig”.

Bronnen

• Vleeskleurige orchis. (2023, januari 27). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 17:55, juli 4, 2024 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vleeskleurige_orchis&oldid=63726908.
• Vleeskleurige orchis. In: FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten, 29 juli 2024, https://www.verspreidingsatlas.nl/0884
• Seite „Fleischfarbenes Knabenkraut“. In: Wikipedia – Die freie Enzyklopädie. Bearbeitungsstand: 14. Juni 2024, 19:51 UTC. URL: https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Fleischfarbenes_Knabenkraut&oldid=245913511 (Abgerufen: 29. Juli 2024, 16:52 UTC)