Boerenzwaluw

Leefgebied van de boerenzwaluw

De boerenzwaluw komt voor in heel Europa, Noordwest-Afrika, de gematigde gebieden van Azië en Noord-Amerika. Alleen op IJsland komen ze minder vaak voor. Daar zijn het schaarse broedvogels.

Ze overwinteren in Midden- en Zuid-Afrika. Aziatische winterverblijven zijn te vinden in India en Iran.

Habitat

Deze soort leeft in open cultuurlandschappen met boerderijen, weilanden en vijvers.  Ze komen voor van zeeniveau tot 2700 meter hoogte, en in de Kaukasus en Noord-Amerika tot 3000 meter.

Herkenning

De boerenzwaluw is 19 tot 22 centimeter lang, inclusief de 7 cm lange staart. Mannetjes wegen tijdens het broedseizoen 16,1 tot 21,4 gram en vrouwtjes 16 tot 23,7 gram. De spanwijdte bedraagt 32 tot 34,5 cm.

Het is een erg slanke vogel met een karakteristieke diep gevorkte en lange staart. De bovenkant is blauwzwart en het voorhoofd en de kin zijn rood. De hals is voorzien van een zwarte band. De rest is roomwit.

Het is een behendige vlieger die in de lucht insecten vangt. Om te drinken vliegt hij vlak boven het wateroppervlak en steekt hij af en toe zijn snavel in het water. 

Geluid

De boerenzwaluw maakt een kwetterende, zeer snelle zang, zowel bij het nest als in de vlucht.

Weetjes

• De populatie boerenzwaluwen wordt geschat op 1,1 miljard individuen. Dit maakt het een van de meest voorkomende vogelsoorten.
• Ze brengen de zomer tussen april en begin oktober door in hun broedgebieden.
• Een boerenzwaluw vliegt met een snelheid van 10-20 m/s met 4-10 vleugelslagen per seconde.

Voedsel

Boerenzwaluwen foerageren in de lucht. Het voedsel bestaat uit enorme hoeveelheden kleine vliegende insecten die in volle vlucht verzameld worden, meestal op een hoogte van 7 tot 8 meter. Ze vangen ook insecten in de omgeving van water, waar ze rakelings overheen scheren om de insecten te verzamelen.

Gedrag

Boerenzwaluwen broeden in open schuren en onder brede dakoverstekken, onder bruggen en incidenteel ook op andere beschutte plaatsen.

Ze vliegen met een snelheid van 10 tot 20 meter per seconde met gemiddeld 4,4 vleugelslagen per seconde.

Vogeltrek

Ze trekken in groepen naar het zuiden. In september en oktober kunnen dan grote groepen boerenzwaluwen worden waargenomen. Ze verzamelen zich dan voor de lange reis. Boerenzwaluwen die in Nederland broeden, overwinteren in West- en Centraal-Afrika, ruwweg het gebied tussen Ivoorkust en Angola. Tussen eind maart en begin juni (met piek in mei) keren ze terug naar ons land. Ze trekken overdag.

Voortplanting

Boerenzwaluw broeden in los kolonieverband in de periode mei-augustus. Soms is er nog een tweede legsel in de periode juni-juli of zelfs een derde legsel in augustus, afhankelijk van de omstandigheden zoals het weer en beschikbare hoeveelheid voedsel.

Ze metselen hun nesten van klei en leem vaak op randen en richels in koeien-, varkens- of paardenstallen, zowel hoog als laag, maar ook wel onder bruggetjes, aan sluizen of onder brede dakoverstekken.

Een legsel bestaat uit 3-6 eieren (soms 2-7). De broedduur bedraagt 12-16 dagen. De jongen zitten zo’n 20-24 dagen op het nest, maar soms langer als het weer slecht is.

Bedreiging

De boerenzwaluw is op de lange termijn sterk achteruitgegaan. Dit wordt voornamelijk is wijten aan schaalvergroting en intensivering van de landbouw, onder meer door pesticiden gebruik en ontwatering, waardoor de kwaliteit van foerageergebied en nestgelegenheid is afgenomen. Minder nestgelegenheid is vooral een gevolg van modernisering van stallen en strengere regelgeving omtrent veiligheid en hygiëne.

Voor het recente herstel lijken verbetering van het broedsucces en vooral de vervijfvoudiging van het aantal geschikte nestplaatsen te danken te zijn aan paardenstallen.

Bescherming

De boerenzwaluw staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels.

Bronnen

• Boerenzwaluw, https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/boerenzwaluw, 18 september 2023
• Boerenzwaluw. (2023, augustus 4). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 16:42, september 18, 2023 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Boerenzwaluw&oldid=64925604.
• Seite „Rauchschwalbe“. In: Wikipedia – Die freie Enzyklopädie. Bearbeitungsstand: 23. August 2023, 07:34 UTC. URL: https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Rauchschwalbe&oldid=236666379 (Abgerufen: 5. Oktober 2023, 13:42 UTC)