• Blinde bij
  • Blinde bij
  • Blinde bij
  • Blinde bij

Leefgebied van de blinde bij

De blinde bij komt verspreid over alle delen van de wereld voor, waaronder in heel Europa. In Noord-Europa wordt het voorkomen echter geheel bepaald door migratie. Het is van oorsprong een palearctische soort, die via scheepsladingen over alle continenten (behalve Antarctica) verspreid is. In heel Nederland komt de blinde bij zeer algemeen voor.

Ze komen vermoedelijk in meer dan twee generaties voor en zijn het gehele jaar door te vinden. In de winter kunnen op warme dagen vrouwtjes worden waargenomen. In mei is er een zwakke generatie als gevolg van nakomelingen van de overwinterende vrouwtjes. De zomergeneratie is veel sterker en wordt waarschijnlijk aangevuld met trekkers uit zuidelijker streken. In de nazomer en herfst trekt een deel van de Nederlandse populatie naar het zuiden. Een deel overwintert in Nederland.

Habitat

De blinde bij komt in uiteenlopende biotopen voor. De larven leven in waterige milieus met zeer veel organisch materiaal, zowel dierlijk als plantaardig en kunnen zich zelfs in mest ontwikkelen. Ze zijn bijzonder goed bestand tegen zuurstofarme omstandigheden; vandaar de naam tenax, wat ‘taaie’ betekent. Er zijn zelfs gevallen bekend van larven die zich in de endeldarm van mensen ontwikkelden.

Herkenning

Het is een grote, 14 tot 18 millimeter lange, bijachtige zweefvlieg. Het achterlijf is donkerbruin met wigvormige geeloranje vlekken op het tweede segment, die bij het mannetje het best te zien zijn. Er zijn zelfs twee genetisch verschillende kleurvarianten: een donkere variant waarbij de vrouwtjes bijna helemaal zwart zijn en de mannetjes alleen geel op het tweede (het eerste grote) tergiet (segment) hebben en een lichte variant waarbij de vrouwtjes veel geel op het tweede tergiet hebben en de mannetjes ook geel op het derde tergiet hebben.

Mannetjes en vrouwtjes kunnen ook worden onderscheiden door hun ogen: de ogen van de mannetjes ontmoeten elkaar bij het voorhoofd, de ogen van de vrouwtjes zijn duidelijk gescheiden. 

De larven worden ongeveer 20 mm lang en zijn voorzien van een 15 cm lange adembuis.

Voedsel

Het voedsel van de larve bestaat uit rottend organisch materiaal, in het water opgeloste stoffen en plankton.

Weetjes

  • De blinde bij is ondanks de naam geen bij maar een zweefvlieg en is helemaal niet blind.
  • De grootte van de gele vlekken en de intensiteit van het geel wordt ook nog beïnvloed door de temperatuur gedurende de larvale ontwikkeling.
  • De blinde bij heeft ongeveer dezelfde vorm en kleur als de honingbij. Om de gelijkenis nog te versterken, maakt deze soort ook een zoemend geluid tijdens het vliegen, terwijl veel andere zweefvliegen bijna niet te horen zijn.
  • Het verschil met een honingbij is vooral te zien in de vlucht: bijen maken een vrij vloeiende beweging, terwijl de blinde bij van positie naar positie kan schieten en regelmatig stil blijft hangen in de lucht.
  • De adembuis  van de larve is telescopisch uitschuifbaar en kan bij sommige soorten 20 cm lang worden. Dit heeft ze de bijnaam ‘rattenstaartlarven’ opgeleverd.

Gedrag

De vliegen bezoeken bloemen of zonnen op bladeren, vooral in de ochtend en namiddag. Mannetjes zijn territoriaal: ze jagen vanaf een uitkijkpost, vaak een blad, andere insecten weg door er achteraan te vliegen, waarna ze weer naar hun post terugkeren. De vliegen overwinteren op beschutte plekken, zoals bunkers, gierkelders en grotten. Vaak zitten ze daar in grote groepen bijeen. Mannetjes sterven in de winter, alleen vrouwtjes komen levend de winter door.

Het bijzondere van de blinde bij is de ontwikkeling van de in het water levende larve. Veel aquatische insectenlarven kunnen slecht tegen zuurstofloze omgevingen en vervuiling, maar de larve van de blinde bij vindt er zijn ideale leefomgeving. De ongeveer 2 centimeter lange larve is made-achtig en leeft op de bodem van ondiepe en stilstaande, vervuilde wateren en haalt adem door een telescopisch uitschuifbare buis, waaraan de naam rattenstaartlarve te danken is. De adembuis bestaat uit drie delen en is in ingeschoven toestand ongeveer drie centimeter lang. Uitgeklapt kan de buis tot 15 cm lang worden. Hierdoor kunnen ze in bijna zuurstofloos water leven.

Voortplanting

De eitjes zijn wit, langwerpig van vorm en bedekt met een kleverige substantie.

De larve leeft in de modder en kruipt in het voorjaar op het droge, waar de verpopping plaatsvindt. De volwassen vlieg is te zien van juni tot november en leeft zoals bijna alle zweefvliegen van bloemennectar. De blinde bij is de laatste zweefvlieg die men kan vinden op bloeiende klimop. De vrouwtjes overwinteren in holle bomen en ook wel in huizen. Het komt voor dat er in groten getale rattenstaartlarven in gierkelders leven. Deze komen dan ook massaal uit de gier om te verpoppen, zodat “de hele muur beweegt”.

De pop is 10-12 mm lang en lijkt sterk op de larve, maar is korter en dikker. In tegenstelling tot het larvale stadium hebben de poppen twee paar hoornachtige bultjes op de thorax. De uitschuifbare buis is nog aanwezig, maar zit in een gebogen stand over de rug geklemd.

Predatie

Ook veel andere zweefvliegen lijken net als de blinde bij op soorten zoals wespen, hommels en bijen. Deze gelijkenis wordt mimicry genoemd. Hierdoor aarzelen predatoren soms om aan te vallen, uit angst een steek op te lopen.

Bedreiging

Geen gegevens gevonden.

Bronnen

Eristalis tenax

Taxonomie

RijkAnimalia
StamArthropoda (Geleedpotigen)
KlasseInsecta (Insecten)
OrdeDiptera (Tweevleugeligen)
FamilieSyrphidae (Zweefvliegen)
GeslachtEristalis

Kenmerken

Grootte14-18 mm
Vleugellengte9,75–13 mm
VoedingHet voedsel van de larve bestaat uit rottend organisch materiaal, in het water opgeloste stoffen en plankton.
VliegperiodeHet gehele jaar door te vinden

Voortplanting

PaartijdIn het najaar, waarna de mannetjes sterven
Uitkomen eitjesna 1-3 dagen
Larve ontwikkeling
Popfase2-3 weken

Voorkomen in Nederland

StatusOorspronkelijk. Minimaal 10 jaar achtereen voortplanting.
ZeldzaamheidZeer algemeen in heel Nederland
BeschermingGeen gegevens gevonden

Verspreiding

NederlandZeer algemeen in heel Nederland
WereldKosmopolitisch. Heel Europa, maar in Noord-Europa wordt het voorkomen geheel bepaald door migratie
BiotoopvoorkeurUiteenlopende biotopen.
Blinde bij,zweefvliegen
Verspreidingskaart blinde bij

Ontdek meer van Fauna & Flora

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Scroll naar boven