Koninginne­kruid

Beschrijving van koninginne­kruid

Koninginnekruid of leverkruid (Eupatorium cannabinum) is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). De soort wordt 30-170 cm hoog en groeit op vochtige plaatsen, bijvoorbeeld in ruigtes, aan waterkanten, in moerassen, rietlanden en vochtige bossen.

Er vormen zich roze bloemhoofdjes van vijf of zes buisbloemen (soms wit). Het omwindsel heeft purperen topjes. De plant bloeit als schermvormige pluim van bloemhoofdjes. De bloeitijd is van juli tot september. De bladeren zijn tegenoverstaand. De onderste bladeren zijn omgekeerd-lancetvormig en gesteeld; de bovenste bladeren zijn driedelig, lancetvormig, ongesteeld en grof gezaagd. Koninginnekruid draagt een zwart nootje dat voorzien is van een pappus. De bloem produceert veel nectar en wordt door vlinders en bijen druk bezocht.

Stengels

De korte stengels zijn rechtopstaand, vrij dicht behaard, vaak rood aangelopen en rijk bebladerd. De stengels zijn alleen in de bloeiwijze vertakt. 

Bladeren

De bladeren zijn tegenoverstaand en hebben een korte steel. Ze zijn handvormig driedelig of vijfdelig. De slippen zijn grof gezaagd. De bovenste bladeren zijn niet gedeeld.

Bloemen

Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemhoofdjes groeien in dichte, iets schermvormige pluimen. De hoofdjes bevatten vier tot zes buisbloemen en zijn 2-5 mm. De bloemen zijn rozewit tot rozerood. Er zijn alleen buisbloemen die ongeveer 0,5 cm lang worden. Aan de top zijn ze klokvormig verwijd.

Vruchten

Een eenzadige dopvrucht of nootje. De zaden zijn 3 mm lang, vijfkantig en met bruinwitte vruchtpluisharen. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Weetjes

• Een thee van koninginnekruid werd vroeger gebruikt tegen verkoudheid en als laxeermiddel.
• In grote hoeveelheden tast hij de lever aan en kan leverkanker veroorzaken. Oorspronkelijk werd deze plant leverkruid genoemd.
• De bloem produceert veel nectar en wordt door vlinders en bijen druk bezocht.

Ecologie

Bodem

Koninginnekruid  groeit op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkrijke tot zwak zure grond (vrijwel alle grondsoorten, maar niet op zware zeeklei en erg schraal zand). Vaak op plekken met opgehoopt dood, plantaardig materiaal.

Groeiplaats

Moerassen (rietland en trilveen), waterkanten (o.a. langs greppels, sloten, verruigde rietkragen, hogere delen van oevers met ophopend aanspoelsel en stenen beschoeiingen), bossen (natte loofbossen en moerasbossen), bosranden, struwelen, kapvlakten, ruigten (natte ruigten), langs spoorwegen (spoorbermen), kanaalbermen, tussen straatstenen, plantsoenen, parken, recreatieterreinen en zeeduinen (kalkrijkere plekken in duinvalleien).

Etymologie

Eupatorium is genoemd naar Eupator, de bijnaam van koning Mithridates van Pontus. Cannabinum betekent hennepachtig.

Bronnen

• Koninginnekruid. (2016, augustus 1). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 22 november 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Koninginnekruid
• Koninginnekruid. In: FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten, 22 november 2021, https://www.verspreidingsatlas.nl/0490
• Koninginnekruid Eupatorium cannabinum.Nederlands Soortenregister, www.nederlandsesoorten.nl. Geraadpleegd op 22 november 2021