Beschrijving van de gevlekte duinorchis
De gevlekte duinorchis is een zeer zeldzame soort. Het is een lage plant met een hoogte van 10-30 cm en een rijkbloemige, kegel- tot knotsvormige bloeiwijze. De plant is in combinatie met de kenmerken vooral ook te herkennen aan de standplaats, namelijk natte vochtige duinvalleien op de Waddeneilanden Vlieland en Terschelling.
De taxa die er het meest op lijken zijn de andere ondersoorten van de gevlekte orchis (Dactylorhiza maculata). De nominaatvorm, gevlekte orchis (Dactylorhiza maculata var. maculata), is een plant die hoger wordt (10-50 cm) met een langgerektere bloeiwijze, meestal kleinere bloemen en meer uiteenstaande bladeren.
De gevlekte duinorchis bloeit van mei tot begin juli.
Stengels
De bloemstengel is stevig en draagt een kegelvormige tot knotsvormige bloeiwijze met 5 tot 20 bloemen.
Bladeren
De lichtgroene bladeren zijn onderaan het breedst. Deze hebben donkere vlekken die nooit ringvormig zijn. De onderste bladeren zijn eirond en langwerpig. Ze staan dicht opeen en buigen vaak weer naar de grond toe.
Bloemen
De bloemen zijn relatief fors en gegroepeerd in een rijke, kegel- of knotsvormige bloeiwijze. Ze hebben een roze kleur met een dicht streperig patroon. De lip van de bloem heeft drie lobben met een donkerpaars honingmerk.
De bloemen zijn tweeslachtig en hebben dus mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen.
Vruchten
De vrucht is een doosvrucht met eenzaadlobbig zaad (kiemend met één kiemblaadje).
Weetjes
- Orchideeën zijn afhankelijk van een symbiose met schimmels voor de voeding. Deze schimmel leeft in de wortels van de orchidee en voorziet deze van water en mineralen. In ruil hiervoor krijgt de schimmel suikers van de orchidee.
- De gevlekte duinorchis is een belangrijke indicator voor de kwaliteit van het duinmilieu.
Ecologie
Bodem
Deze orchis houdt van natte, vochtige duinvalleien met kalkrijke grond en een zonnige tot halfschaduwrijke standplaats. De plant groeit in open plekken in de duinen waar grondwater aan de oppervlakte komt.
Groeiplaats
De gevlekte duinorchis is te vinden in vochtige duinvalleien in Schotland en in het Nederlandse Waddengebied, voornamelijk op Terschelling en Vlieland. Buiten het Waddengebied is een melding van de gevlekte duinorchis in Nederland onwaarschijnlijk.
Bedreiging
De grootste bedreiging voor de soort is verdroging van leefgebied. Daarnaast speelt verstoring door recreatie een rol.
Etymologie
Dactylorhiza is afgeleid van het Oudgriekse dactylus wat teen of vinger betekent en rhiza wat wortel betekent. Dit slaat op de vingervormige wortelknollen. Maculata betekent gevlekt en Podesta is voet, mogelijk een verwijzing naar de grootte van de plant.
Bronnen
- Gevlekte duinorchis. In: FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten, 5 mei 2024, https://www.verspreidingsatlas.nl/6984
- Waarneming.nl, Stichting Observation International en lokale partners, 5 mei 2024, https://waarneming.nl/species/19297/
Dactylorhiza maculata var. podesta | |
Taxonomie | |
---|---|
Rijk | Planten (Plantae) |
Stam | Vaatplanten (Tracheophyta) |
Klasse | Zaadplanten (Spermatofyta) |
Orde | Asparagales |
Familie | Orchideeënfamilie (Orchidaceae) |
Geslacht | Handekenskruid (Dactylorhiza) |
Herkenning | |
Hoogte | 10-30 cm |
Bloemkleur | Roze |
Type vrucht | Doosvrucht |
Kleur vrucht | Onopvallend |
Geslachtsverdeling | Tweeslachtig |
Voorkomen in Nederland | |
Status | Rode Lijst: Kwetsbaar |
Trend sinds 1950 | |
Zeldzaamheid | Zeer zeldzame soort |
Indigeniteit | Oorspronkelijk inheems |
Verspreiding | |
Nederland | Natte vochtige duinvalleien op Terschelling en Vlieland |
Wereld | Schotland en Nederland |
Ecologie | |
Biotoopvoorkeur | Natte, vochtige duinvalleien met kalkrijke grond en zonnige tot halfschaduwrijke standplaatsen |
Levensduur | Overblijvend |
Levensvorm | Geofyt |
Bloeitijd | Mei tot begin juli |
Ontdek meer van Fauna & Flora
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.