Beschrijving van de bosorchis
De bosorchis is een meerjarige, kruidachtige plant die 20 tot 50 centimeter hoog wordt. De dichte en rijkbloeiende bloeiwijze is eerst kegelvormig, daarna cilindrisch. De bloeiperiode loopt van juni tot juli.
Stengels
De stengel is rechtopstaand en niet hol.
Bladeren
Elke plant heeft 7 tot 12 gekielde bladeren die 5 tot 12 cm lang worden en lancetvormig zijn. De punt van het bovenste blad staat bij deze soort ver weg van de bloeiwijze. De bladeren zijn aan de bovenkant donkergroen, aan de onderkant lichter en glanzend en hebben meestal dwarse ovale vlekken. De onderste bladeren zijn in rozetten geclusterd. Het onderste blad is breed elliptisch tot omgekeerd-eirond, stomp en meestal boven het midden het breedst.
Bloemen
De bloemkleur kan variëren van wit tot lichtpaars met paarse vlekken, een symmetrisch patroon van donkerpaarse lussen of stippen en streepjes De schutbladen zijn meestal korter dan de bloem. De diep drielobbige lip is kleiner dan die van de gevlekte orchis (Dactylorhiza maculata) en dieper in drie delen gesneden en wordt 0,7 tot 1,1 cm groot. De middelste lob is langwerpig, toegespitst en ongeveer even lang of iets langer dan de afstaande zijlobben.
De bloemen zijn tweeslachtig en hebben dus zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen. De spoor is kegelvormig en 5,5 tot 8,5 mm lang, even lang als het vruchtbeginsel.
Vruchten
De vrucht is een doosvrucht en eenzaadlobbig en dus kiemend met één kiemblaadje.
Verspreiding
De bosorchis komt in vrijwel heel Europa voor, maar niet in het hoge noorden en in gebieden rond de Middellandse Zee.
In Zuid-Limburg, Noord-Brabant, Zeeland en in de Hollandse en Zeeuwse duinen is de bosorchis zeldzaam. Elders in Nederland is deze orchis zeer zeldzaam.
In Vlaanderen is de bosorchis zeldzaam. Het aantal vindplaatsen is de afgelopen tientallen jaren sterk toegenomen. Dat komt doordat de bosorchis pas in 1983 als aparte soort werd afgesplitst van de gevlekte orchis. In Wallonië is hij zeldzaam, maar plaatselijk algemeen.
Weetjes
- De bloemen zijn tweeslachtig en hebben dus zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen.
- Evenals andere soorten heeft Bosorchis te lijden onder verdroging, vermesting, verzuring en het achterwege blijven van hakhoutbeheer.
Ecologie
Bodem
De bosorchis groeit meestal op licht beschaduwde, zelden zonnige plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, leemachtige of kalkrijke grond. In Zuid-Limburg groeit deze orchis hoofdzakelijk in kalkgrasland op de overgang naar bos, in en aan de rand van struweel. Verder staat deze orchis op kalkrijke en matig vochtige plaatsen in de duinen en het Deltagebied en in rietvegetaties op kalkrijk zand en in schraalland waar basenrijk kwelwater aan de oppervlakte komt, zoals in Drenthe en Noord-Brabant. De soort vestigt zich in Zuid-Limburg snel op plekken waar struikgewas is uitgedund en op opgespoten kalkrijke terreinen.
Groeiplaats
Groeiplaatsen van de bosorchis zijn voornamelijk loofbossen en kalkrijke bossen, bosranden, struwelen, grasland (grazige plaatsen en kalkgrasland, met name in de overgangszone naar eiken-haagbeukenbos), heide en soms tussen riet.
Bedreiging
Evenals andere soorten heeft Bosorchis te lijden onder verdroging, vermesting, verzuring en het achterwege blijven van hakhoutbeheer.
Bescherming
In België is de bosorchis wettelijk beschermd. In Nederland is de plant vanaf 1 januari 2017 niet meer wettelijk beschermd.
Etymologie
Dactylorhiza is afgeleid van het Oudgriekse dactylus (teen of vinger) en rhiza (wortel). Het slaat op de vingervormige wortelknollen.
Bronnen
- Bosorchis. (2023, mei 19). Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald 17:20, juni 23, 2024 van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bosorchis&oldid=64330243.
- Bosorchis. In: FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten, 24 juni 2024, https://www.verspreidingsatlas.nl/0883
- Bosorchis Dactylorhiza fuchsii. Nederlands Soortenregister, https://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=119167 Geraadpleegd: 24 juni 2024
- Waarneming.nl, Stichting Observation International en lokale partners, 24 juni 2024, https://waarneming.nl/species/8746/
Dactylorhiza fuchsii | |
Taxonomie | |
|---|---|
| Rijk | Planten (Plantae) |
| Stam | Landplanten (Embryophyta) |
| Klasse | Zaadplanten (Spermatofyta) |
| Orde | Asparagales |
| Familie | Orchideeënfamilie (Orchidaceae) |
| Geslacht | Handekenskruid (Dactylorhiza) |
Herkenning | |
| Hoogte | 20-50 cm |
| Bloemkleur | Wit tot lichtpaars met paarse vlekken |
| Type vrucht | Doosvrucht |
| Kleur vrucht | |
| Geslachtsverdeling | Tweeslachtig |
Voorkomen in Nederland | |
| Status | Niet bedreigd |
| Trend sinds 1950 | Onveranderd of toegenomen |
| Zeldzaamheid | Zeldzaam |
| Indigeniteit | Oorspronkelijk inheems |
Verspreiding | |
| Nederland | Zeldzaam In Zuid-Limburg, Noord-Brabant, Zeeland en in de Hollandse en Zeeuwse duinen. Elders zeer zeldzaam. |
 FLORON Verspreidingsatlas Vaatplanten | |
| Wereld | Vrijwel in heel Europa, maar niet in het hoge noorden en in gebieden rond de Middellandse Zee. |
Ecologie | |
| Biotoopvoorkeur | Kalkrijke bossen |
| Levensduur | Meerjarig |
| Worteldiepte | |
| Bloeitijd | mei-juli |
Ontdek meer van Fauna & Flora
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
