Sint-jacobsvlinder

  • Sint-jacobsvlinder
  • Sint-jacobsvlinder
  • Sint-jacobsvlinder

Leefgebied van de sint-jacobsvlinder

Nederland

De sint-jacobsvlinder komt zeer algemeen, verspreid over het hele land voor

Mondiaal

De sint-jacobsvlinder komt mondiaal voor van het Iberisch schiereiland via Europa inclusief de Britse eilanden en het zuiden van Scandinavië naar het oosten tot Siberië en het Atlasgebergte. In het zuiden komt de sint-jacobsvlinder voor via het Middellandse Zeegebied tot Klein-Azië. Hij is ingevoerd in Nieuw-Zeeland, Australië en Noord-Amerika om daar jakobskruiskruid te bestrijden.

Habitat

De habitat bestaat uit zonnige, droge en vochtige terreinen. Vooral duinen en heiden maar ook andere open plaatsen zoals bosranden, moerasachtige gebieden en tuinen.

In Nederland en België komt de sint-jacobsvlinder talrijk voor in de kuststreken en kustduinen, maar kan ook, zij het minder algemeen, in het binnenland worden aangetroffen.

Herkenning

De sint-jacobsvlinder (Tyria jacobaeae) is een dagactieve nachtvlinder uit de familie van de spinneruilen (Erebidae).

Vlinder

De voorvleugellengte bedraagt 17-23 mm en de spanwijdte van de vleugels 32-42 mm. Het is een opvallende verschijning door de zwarte voorvleugel met twee rode stippen langs de achterrand en een rode streep langs zowel de voorrand als de binnenrand. De achtervleugel is rood met zwarte randen.

Rups

De rups is tot 30 mm lang. Het lichaam helder oranje geel met opvallende zwarte dwarsbanden. De beharing is kort, zwart en onopvallend. De kop is glimmend zwart.

Sint-jacobsvlinder
Rups sint-jacobsvlinder Author: Jensbn~commonswik License: CC BY-SA 3.0
Sint-jacobsvlinder
Pop sint-jacobsvlinder Author: Entomart License:
Sint-jacobsvlinder
Eitjes sint-jacobdsvlinder-wiki-Beecool Author: Beecool Licence: CC BY-SA 3.0

De rups wordt zebrarups genoemd, naar de typische strepen op het lijf. Het jakobskruiskruid dat deze rups eet bevat giftige bestanddelen die de rups oneetbaar maken. De opvallende tekening waarschuwt daarvoor, waardoor het dier als voedselbron gemeden wordt. De rups raakt het gif dat hij binnenkrijgt niet meer kwijt, integendeel, het wordt geconcentreerd en doorgegeven aan de vlinder die daardoor eveneens oneetbaar is. Dit is vaker het geval bij felgekleurde insecten.

Voedsel

Waardplanten

Ze eten vooral de bladeren en de bloemen van Jakobskruiskruid en andere soorten kruiskruid. Als er erg veel rupsen bij elkaar zitten, laten ze slechts een kale stengel over.

Gedrag

Vlinder

De vlinders komen voor van begin april tot half augustus in één generatie. De periode waarin de vlinders uitkomen is vrij lang, zodat vlinders en rupsen tegelijkertijd kunnen voorkomen. De vlinders vliegen overdag en zijn gemakkelijk te verstoren. Ze komen ’s nachts op licht af.

Rups

De rupsen komen voor van juli tot september. De rups, ook wel zebrarups genoemd, is heel opvallend geel met zwarte ringen en is voor een beerrups nauwelijks behaard.

Ze leeft vaak open en bloot in groepjes op verschillende soorten kruisbloemigen, vooral jacobskruiskruid (Senecio jacobaea). Ze eten vooral de bladeren en de bloemen.

Als een plant te klein is om die groep rupsen van voedsel te voorzien zal er op een gegeven moment migratie optreden, dit heeft geleid tot veel onderzoek naar vertrekregels en de daaraan ten grondslag liggende populatiedynamische processen.

De soort overwintert als pop in een losse cocon in de grond.

Bedreiging

Rode lijst: niet bedreigd.

Bronnen

Tyria jacobaeae

Taxonomie

RijkAnimalia
StamGeleedpotigen (Arthropoda)
KlasseInsecten (Insecta)
OrdeVlinders (Lepidoptera)
FamilieSpinneruilen (Erebidae)
OnderfamilieBeervlinder (Arctiinae)
GeslachtTyria
SynoniemenJacobskruiskruidvlinder, Jacobsvlinder, Zebrarups

Kenmerken

Voorvleugellengte17-23 mm
Spanwijdte32-42 mm
WaardplantenJakobskruiskruid en andere soorten kruiskruid. 
VliegperiodeApril-half augustus
Grootte rups30 mm

Voortplanting

Aantal eitjes300 eitjes
Uitkomen eitjesMei-juni
RupsenJuli-september 
PopfaseVerpoppen op de grond in een cocon

Voorkomen in Nederland

StatusNiet bedreigd, zich sterk uitbreidend
ZeldzaamheidZeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor.
BeschermingNiet bedreigd
Sint-jacobsvlinder
Verspreidingskaart Sint jacobsvlinder
© 2021, NDFF

Verspreiding

NederlandOver het hele land verspreid
WereldVan het Iberisch schiereiland via Europa inclusief de Britse eilanden en het zuiden van Scandinavië naar het oosten tot Siberië en het Altajgebergte. In het zuiden via het Middellandse Zeegebied tot Klein-Azië. Ook in Noord-Amerika en Australië.
BiotoopvoorkeurVooral duinen en heiden; ook andere open plaatsen zoals bosranden, moerasachtige gebieden en tuinen.

Ontdek meer van Fauna & Flora

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Scroll naar boven